تفاوت های نیکوتین و قطران؛ کدام خطرناک تر است؟!

سیگار کشیدن یکی از مضرترین عادات بشر است که سالانه جان میلیون ها نفر را در سراسر جهان می گیرد. دود سیگار حاوی طیف وسیعی از مواد شیمیایی مضر است که هر کدام اثرات مخربی بر سلامتی انسان می گذارند. دو ماده ی شناخته شده ی موجود در دود سیگار، نیکوتین و قطران، نقش کلیدی در ایجاد وابستگی و بیماری های مرتبط با سیگار کشیدن دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی  تفاوت های نیکوتین و قطران و اینکه کدام یک خطرناک تر است بپردازیم.

نیکوتین چیست ؟ اثرات آن بر سلامتی

نیکوتین، ماده ای اعتیاد آور است که به طور طبیعی در برگ های گیاه توتون یافت می شود. این ماده، مسئول اصلی ایجاد حس وابستگی به سیگار است. نیکوتین به سرعت از طریق ریه ها جذب جریان خون شده و به مغز می رسد. در مغز، نیکوتین با گیرنده های استیل کولین ارتباط برقرار کرده و باعث آزاد شدن دوپامین می شود. دوپامین، هورمونی است که با احساس لذت و پاداش مرتبط است.

• اعتیاد: نیکوتین قوی ترین ماده اعتیاد آور موجود در سیگار است و ترک آن به دلیل علائم ناخوشایندی مانند تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی، سردرد، بی خوابی و افزایش اشتها دشوار است.
• افزایش ضربان قلب و فشار خون: نیکوتین سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک کرده و باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و تنفس می شود.
• تضعیف سیستم ایمنی: نیکوتین عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و بدن را در برابر عفونت ها آسیب پذیرتر می کند.
• آسیب به رگ های خونی: نیکوتین به رگ های خونی آسیب رسانده و باعث تصلب شرایین، بیماری های قلبی و سکته مغزی می شود.
• مشکلات تنفسی: نیکوتین مژک های دستگاه تنفسی را فلج کرده و باعث تنگی نفس، سرفه و افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن ریوی مانند برونشیت و آمفیزم می شود.
• سرطان: نیکوتین به طور مستقیم DNA را تخریب کرده و باعث ایجاد جهش در سلول ها می شود. این امر خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان، به خصوص سرطان ریه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

قطران چیست؟ اثرات آن بر سلامتی

قطران، ماده ای چسبنده و قهوه ای رنگ است که از سوختن ناقص برگ های توتون ایجاد می شود. این ماده حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی است که بسیاری از آنها سمی و سرطان زا هستند. قطران در ریه ها رسوب کرده و باعث ایجاد مشکلات تنفسی و بیماری های مزمن ریوی می شود.

• سرطان: قطران شناخته شده ترین ماده سرطان زای موجود در دود سیگار است و عامل اصلی ایجاد سرطان ریه، حنجره، مری، لوزالمعده، مثانه و دهانه رحم می باشد.
• بیماری های ریوی: قطران مژک های دستگاه تنفسی را فلج کرده و باعث انسداد مجاری تنفسی، تنگی نفس، سرفه مزمن، برونشیت و آمفیزم می شود.
• مشکلات قلبی: قطران به رگ های خونی آسیب رسانده و باعث تصلب شرایین، بیماری های قلبی و سکته مغزی می شود.
• کاهش عملکرد ریه: قطران ظرفیت ریه ها را برای تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن کاهش می دهد و باعث تنگی نفس و خستگی زودرس می شود.
• پیری زودرس: قطران باعث تخریب کلاژن و الاستین در پوست شده و ظاهر را پیرتر نشان می دهد.

تفاوت های نیکوتین و قطران؛ کدام خطرناک تر است؟!

 1. زمان تاثیر و جذب

• نیکوتین: به سرعت از طریق ریه ها جذب جریان خون شده و به مغز می رسد. اثرات آن تقریباً بلافاصله پس از مصرف سیگار شروع می شود و به مدت 30 دقیقه تا 1 ساعت باقی می ماند. این سرعت تاثیر، باعث ایجاد وابستگی و اعتیاد سریع به نیکوتین می شود. میزان نیکوتین جذب شده توسط فرد سیگاری نیز به نحوه مصرف سیگار بستگی دارد. به عنوان مثال، افراد سیگاری که عمیق تر دود را به داخل ریه های خود می کشند یا فیلتر را خاموش می کنند، نیکوتین بیشتری نسبت به کسانی که این کار را نمی کنند، جذب می کنند.
• قطران: به مرور زمان و در طول سال ها مصرف سیگار جذب بدن می شود. اثرات مخرب آن بر سلامتی ممکن است تا سال ها بعد از ترک سیگار نیز آشکار نشود. این موضوع ترک سیگار را دشوارتر می کند، زیرا فرد در کوتاه مدت احساس بهبودی قابل توجهی نخواهد کرد. مانند نیکوتین، میزان قطران جذب شده توسط فرد سیگاری به نحوه مصرف سیگار بستگی دارد.

2. علائم ترک

• نیکوتین: ترک نیکوتین می تواند منجر به علائم ترک ناخوشایندی مانند تحریک پذیری، بی قراری، سردرد، مشکل در تمرکز و افزایش اشتها شود. این علائم معمولاً در عرض چند روز تا چند هفته از بین می روند.
• قطران: ترک قطران علائم ترک خاصی ندارد. با این حال، ترک سیگار به طور کلی می تواند به بهبود سلامت تنفسی، افزایش سطح انرژی و کاهش خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با سیگار مانند سرطان ریه، بیماری های قلبی و سکته مغزی کمک کند.

3. درمان اعتیاد

• نیکوتین: درمان های مختلفی برای اعتیاد به نیکوتین، از جمله داروها (مانند آدامس نیکوتین، برچسب ها و قرص ها)، مشاوره و درمان های جایگزین نیکوتین (مانند NRT) وجود دارد. این درمان ها می توانند به کاهش علائم ترک و افزایش شانس ترک سیگار کمک کنند.
• قطران: هیچ درمان خاصی برای اعتیاد به قطران وجود ندارد. با این حال، ترک سیگار تنها راه برای کاهش قرارگیری در معرض قطران و جلوگیری از اثرات مضر آن بر سلامتی است.

4. اثرات بر ظاهر

• نیکوتین: نیکوتین می تواند باعث چین و چروک زودرس پوست، لکه های پیری و زرد شدن دندان ها شود.
• قطران: قطران می تواند باعث لکه شدن دندان ها، لثه های تحلیل رفته و بوی بد دهان شود.

5. اثرات بر باروری

• نیکوتین: نیکوتین می تواند بر تولید هورمون های زنانه تأثیر بگذارد و باعث اختلال در تخمک گذاری شود. این امر می تواند منجر به مشکل در باردار شدن شود. نیکوتین همچنین می تواند باعث افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس و مشکلات مربوط به جفت شود. همچنین این ماده می تواند تعداد و کیفیت اسپرم را در مردان کاهش دهد. این امر می تواند منجر به مشکل در بارور کردن تخمک توسط اسپرم شود. تنباکو همچنین می تواند باعث افزایش خطر نقص مادرزادی، سقط جنین، زایمان زودرس و مشکلات مربوط به جفت شود.
• قطران: می تواند بر باروری تاثیر منفی بگذارد. قطران می تواند باعث آسیب به لوله های فالوپ در زنان و کاهش کیفیت اسپرم در مردان شود.

6. ماهیت

• نیکوتین: یک ماده شیمیایی طبیعی موجود در برگ تنباکو است. این ماده اعتیاد آور بوده و باعث ایجاد احساس آرامش و لذت در فرد می شود. نیکوتین به سرعت از طریق ریه ها جذب جریان خون شده و به مغز می رسد.
• قطران: یک ماده غلیظ و چسبنده است که از سوختن تنباکو حاصل می شود. این ماده شامل هزاران ماده شیمیایی مختلف، از جمله بسیاری از مواد سرطان زا می باشد. قطران به مرور زمان در ریه ها رسوب کرده و باعث آسیب به بافت ریه می شود.

7. اثرات بر بدن

• نیکوتین: علاوه بر اعتیاد، نیکوتین می تواند باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و سطح قند خون شود. همچنین نیکوتین بر سیستم عصبی تاثیر می گذارد و می تواند باعث ایجاد اضطراب، بی قراری و مشکلات خواب شود.
• قطران: قرار گرفتن در معرض قطران می تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی، از جمله سرطان ریه، بیماری های قلبی، بیماری های تنفسی مزمن و مشکلات ریوی شود. قطران همچنین می تواند به سیستم ایمنی بدن آسیب برساند و باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت ها شود.

8. سطوح در دود سیگار

• نیکوتین: میزان نیکوتین در سیگارهای مختلف به طور قابل توجهی متفاوت است. به عنوان مثال، سیگارهای معمولی به طور متوسط ​​حدود 5 میلی گرم نیکوتین در هر نخ سیگار دارند، در حالی که سیگارهای کم نیکوتین ممکن است فقط 1 میلی گرم در هر نخ سیگار داشته باشند.
• قطران: میزان قطران در دود سیگار نیز به طور قابل توجهی بین مارک ها و انواع مختلف سیگار متفاوت است. سیگارهای کم قطران به طور خاص برای کاهش سطح قطران طراحی شده اند، اما هنوز هم حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد شیمیایی مضر هستند.

9. اثرات بر محیط زیست

• نیکوتین: نیکوتین یک ماده سمی است که می تواند برای گیاهان و حیوانات مضر باشد. هنگامی که فیلترهای سیگار دور انداخته می شوند، نیکوتین می تواند در خاک و آب نفوذ کند و به اکوسیستم های اطراف آسیب برساند.
• قطران: قطران حاوی مواد شیمیایی سرطان زا متعددی است که می تواند به خاک، آب و هوا آسیب برساند. هنگامی که قطران در هوا آزاد می شود، می تواند به ذرات دیگر بچسبد و تشکیل دود را بدهد که می تواند مشکلات تنفسی را برای انسان و حیوانات ایجاد کند.

10. اثرات بر مغز

• نیکوتین: نیکوتین یک محرک است که باعث افزایش سطح دوپامین در مغز می شود. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که با احساس لذت و پاداش مرتبط است. نیکوتین همچنین می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری و تمرکز شود. این اثرات بر روی سیستم پاداش مغز باعث ایجاد وابستگی می شود و ترک سیگار را دشوار می کند.  نیکوتین همچنین می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری موقت، تمرکز و حافظه شود؛ به طوری که این اثرات معمولاً کوتاه مدت هستند و با مصرف مداوم نیکوتین از بین می روند.
• قطران: قطران اثرات مستقیمی بر مغز ندارد. با این حال، قرار گرفتن در معرض قطران می تواند به طور غیرمستقیم بر مغز از طریق اثرات آن بر ریه ها و سیستم گردش خون تاثیر بگذارد. آسیب به ریه ها می تواند جریان اکسیژن به مغز را کاهش دهد که می تواند منجر به مشکلات شناختی و رفتاری شود. قطران همچنین می تواند به تصلب شرایین کمک کند که می تواند جریان خون به مغز را کاهش دهد.

11. اثرات بر سیستم ایمنی

• نیکوتین: نیکوتین سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت ها، از جمله عفونت های تنفسی مانند ذات الریه و برونشیت می شود. نیکوتین همچنین می تواند توانایی بدن در مبارزه با سرطان را مختل کند.
• قطران: قطران نیز سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت ها، بیماری های خودایمنی و سرطان می شود.

12. راه های کاهش مصرف

• نیکوتین: بهترین راه برای کاهش مصرف نیکوتین، ترک کامل سیگار است. روش های مختلفی برای ترک سیگار وجود دارد، از جمله داروها، مشاوره و درمان های جایگزین نیکوتین. افراد سیگاری که نمی خواهند به طور کامل سیگار را ترک کنند، می توانند با انتخاب سیگارهای کم نیکوتین و مصرف ویپ های مناسب مانند ویپ های قابل اعتماد ویپرسکو، مصرف نیکوتین خود را کاهش دهند.
• قطران: بهترین راه برای کاهش مصرف قطران، ترک کامل سیگار است. سیگارهای کم قطران و کم نیکوتین وجود دارند، اما این سیگارها هنوز هم برای سلامتی مضر هستند.

سخن پایانی

نیکوتین و قطران هر دو مواد مضری هستند که در دود سیگار یافت می شوند و نقش کلیدی در ایجاد وابستگی و بیماری های مرتبط با سیگار کشیدن دارند. ترک سیگار بهترین راه برای محافظت از سلامتی و جلوگیری از عواقب خطرناک آن است. با ترک سیگار می توانید خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان، بیماری های قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی و سایر مشکلات سلامتی را به طور قابل توجهی کاهش دهید.