عوارض قلیان بر معده و دستگاه گوارش؛ هشدار!

در گذشته، سیگار کشیدن رایج‌ترین روش مصرف نیکوتین بود. اما امروزه به اشتباه، قلیان به عنوان گزینه‌های کم‌ضررتر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌ است. تولیدکنندگان این محصولات ادعا می‌کنند که قلیان بی‌ضرر می باشد، اما شواهد علمی نشان می‌دهد که این ادعاها نادرست است. قلیان کشیدن یکی از مهمترین عوامل خطرساز برای سلامتی است که می تواند باعث دیده شدن بیماری و عوارض مختلفی همچون بیماری های قلبی، سرطان و بیماری های ریوی شود. علاوه بر این، قلیان کشیدن می تواند عوارض چشمگیری برای سیستم گوارشی از جمله معده نیز داشته باشد.

دود قلیان حاوی بیش از 7000 ماده شیمیایی است که بسیاری از آنها مضر و حتی سرطان‌زا هستند. برخی از این مواد شیمیایی می توانند به طور مستقیم بر معده تأثیر بگذارند و باعث تحریک و آسیب به پوشش معده، روده‌ها و سایر اندام‌های دستگاه گوارش شوند. سایر مواد شیمیایی می توانند به طور غیرمستقیم بر معده تأثیر بگذارند، به عنوان مثال با تضعیف سیستم ایمنی بدن یا افزایش التهاب باعث کارکرد نادرست معده شود.

در اینجا برخی از مکانیسم های اثر قلیان بر معده آورده شده است:

• آسیب مستقیم به دیواره معده: برخی از مواد شیمیایی موجود در قلیان می توانند به طور مستقیم به دیواره معده آسیب برسانند و باعث ایجاد زخم یا سرطان شوند.
• تضعیف سیستم ایمنی بدن: قلیان کشیدن می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند، که می تواند خطر ابتلا به عفونت های دستگاه گوارش را افزایش دهد.
• افزایش التهاب: قلیان کشیدن می تواند التهاب در دستگاه گوارش را افزایش دهد، که می تواند باعث ایجاد زخم، سرطان یا سایر مشکلات شود.

عوارض قلیان بر معده

قلیان کشیدن مضرات زیادی دارد، از جمله:

1- سوزش سر دل و بیماری رفلاکس (GERD)

GERD یا رفلاکس یک بیماری شایع است که در آن اسید معده به مری باز می گردد و باعث سوزش سر دل و سایر علائم می شود. قلیان کشیدن می تواند علائم GERD را تشدید کند و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

سوزش سر دل، احساس درد یا سوزش در قفسه سینه است و زمانی اتفاق می‌افتد که غذای اسیدی نیمه هضم شده از معده به مری برمی‌گردد. اسید معده برای تجزیه غذا در معده ضروری است، اما می‌تواند به مری آسیب برساند. اسفنکتر تحتانی مری (LES) یک عضله دایره‌ای شکل است که بین معده و مری قرار دارد. LES از بازگشت غذا از معده به مری جلوگیری می‌کند. قلیان کشیدن می‌تواند LES را ضعیف کند و در نتیجه خطر سوزش سر دل را افزایش دهد. وقتی LES ضعیف می‌شود، غذا و اسید معده می‌توانند به راحتی به مری برگردند. این می‌تواند باعث سوزش سر دل، درد قفسه سینه، حالت تهوع، و مشکل در بلع شود.

GERD به خودی خود یک بیماری کشنده نیست، اما می تواند با ایجاد مشکلات پی در پی  و درد قفسه سینه بسیار آزار دهنده باشد، اگر علائم سوزش سر دل یا GERD دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت علائم شما را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را برای شما توصیه کند.

 

علائم رفلاکس اسید ناشی از قلیان

• سوزش سر دل: سوزش سر دلی که اغلب پس از غذا خوردن یا دراز کشیدن رخ می‌دهد.
• درد قفسه سینه: درد قفسه سینه ناشی از رفلاکس اسید اغلب با درد قلب اشتباه گرفته می‌شود.
• طعم ترش در دهان: طعم ترش در دهان می‌تواند نشانه‌ای از رفلاکس اسید باشد.
• بلع دردناک: بلع دردناک می‌تواند نشانه‌ای از رفلاکس اسید باشد.

2- زخم معده 

زخم معده یک بیماری جدی است که در اثر آسیب به دیواره معده ایجاد می شود. قلیان کشیدن خطر ابتلا به زخم معده را تا 3 برابر افزایش می دهد. قلیان کشیدن به چند طریق باعث زخم معده می شود:

• کاهش جریان خون به معده و اثنی عشر

قلیان کشیدن باعث انقباض رگ های خونی می شود. این امر جریان خون به معده و اثنی عشر را کاهش می دهد. در نتیجه، این نواحی اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت می کنند. این امر باعث کاهش توانایی آنها در ترمیم آسیب می شود.

• کاهش تولید مخاط معده

مخاط معده یک لایه محافظتی است که از دیواره معده در برابر اسید معده محافظت می کند.قلیان کشیدن باعث کاهش تولید مخاط معده می شود. در نتیجه، دیواره معده در برابر اسید معده آسیب پذیرتر می شود.

• تسهیل رشد باکتری هلیکوباکتر پیلوری

هلیکوباکتر پیلوری یک باکتری است که می تواند باعث زخم معده شود. قلیان کشیدن باعث ایجاد تغییراتی در مخاط معده می شود که رشد هلیکوباکتر پیلوری را آسان تر و بیشتر می کند.

علائم زخم معده ناشی از قلیان

• درد یا سوزش در ناحیه معده
• حالت تهوع یا استفراغ
• سوء هاضمه
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن

3- مشکلات کبد

کبد یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است که وظیفه‌های مختلفی از جمله هضم غذا، تولید پروتئین، سم‌زدایی و تنظیم قند خون را بر عهده دارد. قلیان کشیدن می‌تواند به کبد آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش دهد. نیکوتین موجود در قلیان باعث التهاب و آسیب به سلول‌های کبدی، قطران باعث تجمع چربی در کبد و هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs) می‌توانند باعث سرطان کبد شوند.

• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): این بیماری شایع‌ترین بیماری کبدی در جهان است و در آن چربی در کبد رسوب می‌کند. قلیان کشیدن خطر ابتلا به NAFLD را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث پیشرفت این بیماری به سیروز کبدی شود.
• سیروز کبدی: این بیماری در نتیجه آسیب طولانی‌مدت به کبد ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. قلیان کشیدن خطر ابتلا به سیروز کبدی را افزایش می‌دهد.
• سرطان کبد: قلیان کشیدن خطر ابتلا به سرطان کبد را دو تا سه برابر افزایش می‌دهد.

علائم مشکلات کبدی ناشی از قلیان

قلیان کشیدن می‌تواند عملکرد کبد را مختل کند و توانایی آن را برای انجام وظایف خود کاهش دهد. این اختلال می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کاهش توانایی کبد در سم‌زدایی از مواد مضر
• کاهش توانایی کبد در تولید پروتئین
• کاهش توانایی کبد در تنظیم قند خون

4- بیماری کرون 

قلیان کشیدن خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش می دهد. این بیماری یک بیماری التهابی روده است که باعث درد، اسهال و سایر مشکلات گوارشی می شود. دود قلیان حاوی مواد شیمیایی مضری است که می توانند به روده آسیب برسانند. این مواد شیمیایی می توانند باعث التهاب روده، تغییر در میکروبیوم روده و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن شوند. دود قلیان حاوی مواد شیمیایی مضری است که می توانند به روده آسیب برسانند. این مواد شیمیایی می توانند باعث التهاب روده، تغییر در میکروبیوم روده و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن شوند.

• التهاب روده می تواند باعث ایجاد زخم در روده شود. این زخم ها می توانند باعث درد، اسهال و خونریزی شوند.
• تغییر در میکروبیوم روده می تواند منجر به کاهش جمعیت باکتری های مفید در روده شود. این باکتری ها برای سلامت روده ضروری هستند.
• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن می تواند باعث شود که سیستم ایمنی به سلول های سالم روده حمله کند. این حمله می تواند باعث التهاب و زخم در روده شود.
• قلیان کشیدن خطر ابتلا به بیماری کرون را افزایش می دهد. این بیماری یک بیماری التهابی روده است باعث درد، اسهال و سایر مشکلات گوارشی می شود.

5- خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا

قلیان کشیدن خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهد. کیسه صفرا، عضوی کوچک در زیر کبد، صفرا را ذخیره می‌کند. صفرا مایعی است که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. مواد شیمیایی موجود در دود قلیان عملکرد کیسه صفرا را مختل می‌کنند. این امر باعث می‌شود که صفرا در کیسه صفرا راکد بماند و سنگ‌های صفراوی تشکیل شود. علاوه بر این، قلیان کشیدن باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود. رادیکال‌های آزاد مواد شیمیایی ناپایداری هستند که می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند. در مورد کیسه صفرا، رادیکال‌های آزاد می‌توانند باعث سخت شدن صفرا شوند که این امر نیز خطر تشکیل سنگ صفراوی را افزایش می‌دهد.

اگر از قلیان یا سیگار استفاده می کنید، برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا، قلیان را ترک کنید. همچنین، یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید که حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل باشد.

چگونه قلیان را ترک کنیم؟

قلیان کشیدن برای سلامتی شما مضر است. حتی اگر سال‌ها قلیان کشیده‌اید، هنوز هم می‌توانید بدن خود را بهبود بخشید. در اینجا چند نکته برای ترک قلیان آورده شده است:

1.با یک پزشک عمومی مشورت کنید.

پزشکان عمومی می‌توانند به شما کمک کنند تا یک برنامه ترک قلیان شخصی‌سازی شده تهیه کنید. آنها همچنین می‌توانند محصولات جایگزین نیکوتین (NRTs) و محصولات بخار نیکوتین (NVPs) را تجویز کنند.

2. از درمان جایگزینی نیکوتین (NRTs) استفاده کنید.

NRTs می‌توانند به شما در مدیریت علائم ترک نیکوتین کمک کنند. آنها به شکل قرص، آدامس، چسب، پچ و استنشاق موجود هستند.

3.به خودتان انگیزه دهید.

ترک قلیان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، بنابراین مهم است که انگیزه داشته باشید. فکر کنید که ترک قلیان چه مزایایی برای شما خواهد داشت، مانند بهبود سلامت، صرفه‌جویی در پول و افزایش طول عمر.

4. از حمایت دیگران استفاده کنید.

ترک قلیان با کمک دیگران آسان‌تر است. به یک دوست یا عضو خانواده بگویید که می‌خواهید قلیان را ترک کنید و از آنها بخواهید که شما را در این مسیر حمایت کنند. همچنین می‌توانید به یک گروه ترک قلیان بپیوندید یا از یک مشاور کمک بگیرید.

5. راه‌های دیگری برای مدیریت استرس پیدا کنید.

ورزش، یوگا یا مدیتیشن می‌تواند به شما کمک کند تا با استرس بدون قلیان کنار بیایید.

6. برای خودتان یک پاداش در نظر بگیرید.

هر بار که یک روز یا یک هفته بدون قلیان سپری کردید، به خودتان پاداش دهید. این به شما کمک می‌کند تا انگیزه خود را حفظ کنید.

به یاد داشته باشید که ترک قلیان یک سفر است، نه یک مقصد. در طول مسیر، عقب‌گردها طبیعی هستند. اگر قلیان کشیدید، تسلیم نشوید. فقط دوباره شروع کنید و به تلاش خود ادامه دهید.

سخن پایانی

قلیان یک عامل خطر جدی برای سلامت دستگاه گوارش است. دود قلیان می‌تواند باعث التهاب، زخم و حتی سرطان شود. افراد سیگاری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های جدی دستگاه گوارش، از جمله سرطان هستند. ترک قلیان بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها است. با درک خطرات قلیان، می‌توانیم به طور جمعی از سلامت خود بیشتر محافظت کنیم و انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشیم.

سوالات متداول

چگونه می توان از مشکلات معده مرتبط با قلیان جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات معده مرتبط با قلیان این است که به طور کلی از قلیان کشیدن اجتناب کنید. اگر قلیان می کشید، چند کار وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات انجام دهید:

• جلسات قلیان خود را به 30 دقیقه یا کمتر محدود کنید.
• بیش از یک بار در هفته قلیان نکشید.
• از آب تازه و تمیز در قلیان خود استفاده کنید.
• همچنین اگر باردار هستید مضرات قلیان در دوران بارداری را جدی بگیرید و از استعمال آن به شدت خودداری کنید!

درمان مشکلات معده مرتبط با قلیان چیست؟

درمان مشکلات معده مرتبط با قلیان بسته به شدت علائم شما متفاوت خواهد بود. علائم خفیف ممکن است با داروهای بدون نسخه مانند آنتی اسید یا مهارکننده های پمپ پروتون درمان شوند. علائم شدیدتر ممکن است به داروهای تجویزی یا جراحی نیاز داشته باشد.

آیا قلیان می تواند باعث سرطان معده شود؟

بله، قلیان می تواند باعث سرطان معده شود. سرطان معده زمانی ایجاد می شود که سلول های سالم معده به سلول های سرطانی تبدیل شوند. دود قلیان حاوی مواد سمی و سرطان زا است که می تواند به DNA سلول های معده آسیب برساند و خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.

آیا قلیان می تواند باعث دیگر مشکلات گوارشی شود؟

بله، قلیان می تواند باعث دیگر مشکلات گوارشی نیز شود. این مشکلات عبارتند از:

• سوء هاضمه
• تهوع و استفراغ
• نفخ
• اسهال
• یبوست