نیکوتین چیست و چه تاثیری بر بدن دارد؟

آیا می دانید نیکوتین چیست؟ نیکوتین یک ترکیب شیمیایی اعتیادآور است که به طور طبیعی در گیاه تنباکو یافت می شود. مصرف نیکوتین می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامتی از جمله افزایش فشار خون و سخت شدن دیواره‌ عروق قلب شود و باعث حملات قلبی گردد. تنباکوی موجود در سیگار، سیگار برگ و بعضی از سیگارهای الکترونیکی و قلیان نیز حاوی نیکوتین هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا به تفصیل درباره اینکه نیکوتین چیست و چه اثراتی بر بدن دارد، به بحث و بررسی بپردازیم.

نیکوتین چیست؟

نیکوتین یک ماده شیمیایی است که در سیگارهای الکترونیکی، سیگار، تنباکوی جویدنی و سایر محصولات تنباکو یافت می شود و می توان آن را بلعید استنشاق کرد یا از طریق پوست جذب نمود. نیکوتین یک ماده شیمیایی سمی است که خود گیاه تنباکو از آن به عنوان یک دفاع طبیعی از آفات استفاده می کند. اگر نیکوتین در غلظت های بالا مصرف شود، می تواند منجر به مسمومیت و حتی مرگ نیز شود.

با این حال، این ماده در دوزهای پایین در محصولات تجاری موجود مصرف می گردد. رایج ترین مشکل این ماده اعتیادآور بودن آن است. نیکوتین نحوه عملکرد مغز را تغییر می دهد و باعث می شود افراد به محصولات حاوی نیکوتین تمایل پیدا کنند و در صورت عدم مصرف علایم ترک را تجربه نمایند. طبق بیانیه سازمان جهانی غذا و دارو همه محصولات تنباکویی، از جمله سیگارهای الکترونیکی و ویپ باید روی بسته بندی محصولات خود اخطارهایی درج کنند که میزان نیکوتین موجود در محصول و مضررات آن را بیان نماید.

تاریخچه نیکوتین

نیکوتین از گونه گیاه Nicotiana بدست می آید که این گونه از تیره گیاهان تنباکو و خانواده شب بو هستند. گیاهان تنباکو قبل از انتشار در آمریکای شمالی، آفریقا و استرالیا از آمریکای جنوبی سرچشمه گرفتند. مردم بومی این مناطق در اصل از برگ های گیاه تنباکو برای جویدن، دود کردن یا در مراسم مذهبی استفاده می کردند. مستعمره نشینان اروپایی محصولات تنباکو را برای کسب سود بیشتر صادر کردند و به این ترتیب مصرف تنباکو به فعالیت تفریحی تغییر یافت.

صنعت دخانیات دارای تاریخچه قابل توجهی است و برای برجسته کردن مشخصات نژادی و جمعیت شناسی یک منطقه و عوامل فرهنگی و همچنین جهت هدف قرار دادن جوامع خاص و ترویج مصرف دخانیات فعالیت می کند. شرکت‌های دخانی نیز به نحو نامطلوبی محصولات منتول را به سیاه‌پوستان و جوامع کم‌درآمد عرضه کردند. این شرکت ها منتول را به سیگار اضافه می کنند تا آن را خوش طعم تر کنند. شواهد نشان می دهند که در میان افراد سیگاری، سیاهپوستان غیر اسپانیایی تبار یا آمریکایی های آفریقایی تبار در مقایسه با سایر نژادها یا قومیت ها، بیشتر تمایل به کشیدن سیگار منتول دارند.

منتول ممکن است اثرات اعتیادآور نیکوتین بر مغز را افزایش دهد. افرادی که سیگار منتول می کشند، بیشتر از دیگران به استفاده از محصولات تنباکو تمایل دارند. در نتیجه بیشتر درگیر عوارض مصرف نیکوتین می شوند.

نیکوتین و سیگار کشیدن

تمام محصولات تنباکو حاوی مقداری نیکوتین هستند. این محصولات شامل سیگار، ویپ، تنباکوی جویدنی و درمان های جایگزین نیکوتین مانند چسب ها، آدامس ها و پاستیل ها می شود. مقدار نیکوتین در هر محصول متفاوت است. این میزان در برخی بیشتر و در برخی کمتر است. مطالعات نشان می‌دهند که سیگارهایی با سطوح نیکوتین پایین‌تر، پتانسیل اعتیاد آوری سیگار را کاهش می‌دهند. با این حال، یادآوری این نکته مهم است که هر مقدار نیکوتین اعتیاد آور است و می تواند منجر به استفاده همیشگی از این محصولات شود که به شدت سلامت و تندرستی فرد سیگاری را به خطر می اندازد.

مقدار نیکوتین در ویپ یا سیگار چقدر است؟

سیگار و محصولات ویپ حاوی مقادیر بسیار متفاوتی از نیکوتین هستند. در حالی که سیگار به طور متوسط 1.1 تا 1.8 میلی گرم نیکوتین در هر نخ یا 22 تا 36 میلی گرم نیکوتین در هر بسته دارد، برای مثال سیگار الکترونیکی Juul که حاوی 0.7 میلی لیتر مایع است، تقریباً 40 میلی گرم نیکوتین دارد.

یک مطالعه در سال 2020 نشان داد موش‌ هایی که در معرض ویپ قرار گرفتند، غلظت نیکوتین خونشان پنج تا هشت برابر بیشتر از موش‌ هایی بود که در معرض سایر محصولات تنباکو قرار گرفتند. برخی شواهد نشان می‌دهد که افراد زمانی که به طور منظم در معرض مقادیر بالایی از نیکوتین قرار می‌گیرند، احتمال اعتیاد به نیکوتین در آنها بیشتر می شود.

نیکوتین چگونه در بدن جذب می شود؟

محصولاتی که حاوی نیکوتین هستند شامل سیگار و جایگزین های بدون دود یعنی ویپ و سیگارهای الکترونیکی می شوند. برخی از درمان‌های جایگزین نیکوتین شامل آدامس‌ها و چسب‌های نیکوتین می تواند از طریق ریه، دهان یا پوست جذب بدن شود. نحوه جذب نیکوتین سرعت و شدت انتقال و عملکرد آن را در بدن تعیین می کند.

هنگامی که دود تنباکو از طریق سیگار استنشاق می شود، نیکوتین از طریق ریه ها وارد جریان خون می شود و در عرض 10 تا 20 ثانیه به مغز می رسد. اما هنگامی که نیکوتین از طریق پوست و از طریق چسب نیکوتین دار جذب می شود یا از طریق دهان و معده و هنگام جویدن آدامس نیکوتین دار جذب می شود زمان بیشتری طول می کشد تا به مغز برسد، چون سرعت جذب در این موارد کندتر است.

هنگامی که نیکوتین وارد جریان خون شد در تمام بافت ها و اندام ها از جمله مغز توزیع می شود. در آنجا، به مولکول‌ های گیرنده خاص متصل می گردد و عملکرد یک ماده شیمیایی طبیعی مغز به نام استیل کولین را تقلید می‌کند. نیکوتین عمدتاً توسط کبد متابولیزه شده و به طور مداوم توسط بدن پاکسازی می شود.

آیا نیکوتین اعتیادآور است؟

بله، نیکوتین اعتیادآور است و بدون خطر نیست، اما علت اصلی بیماری های مرتبط با سیگار، نیکوتین نیست. هنگامی که نیکوتین وارد مغز می شود، سیستم عملکرد مغز را تغییر می دهد و هنگامی که از مغز خارج می شود، می تواند منجر به علائم ترک گردد، درست مانند زمانی که فرد سعی در ترک سیگار دارد. این علائم ترک که ممکن است شامل مشکل در تمرکز، اضطراب و پریشانی یا ناراحتی در زندگی شود، می‌تواند بسیاری از افراد را در مراحل ابتدایی ترک سیگار تحت تأثیر قرار داده و از ادامه راه باز دارد.

درمان های جایگزین نیکوتین و سایر محصولات ترک می تواند به رفع علائم ترک کمک کند. اما نیکوتین تنها عامل مرتبط با اعتیاد نیست. عوامل دیگری مانند تجربه حسی و اجتماعی فرد همگی در فرایند ترک نقش مهمی دارند. اگرچه نیکوتین اعتیادآور است اما امکان ترک آن وجود دارد. هر ساله میلیون ها سیگاری موفق به ترک سیگار و نیکوتین می شوند که همیشه بهترین انتخاب برای سلامتی است.

اثرات نیکوتین

نیکوتین یک احساس موقتی از شادی و آرامش ایجاد می کند و ضربان قلب و میزان اکسیژن مصرفی قلب را افزایش می دهد. همانطور که نیکوتین وارد بدن می شود، باعث افزایش اندورفین می شود. آندروفین مواد شیمیایی هستند که به کاهش استرس و درد و بهبود خلق و خو کمک می کنند.

بدن به سرعت نیکوتین را وارد جریان خون می کند تا به سرعت جذب شده و بتواند به مغز برسد. سطح نیکوتین پس از ورود به بدن به سرعت به اوج خود می رسد، به همین دلیل است که احساس رضایت و شادی کوتاه مدت است. این فرایند می تواند چرخه ای ایجاد کند تا فرد را ترغیب به کشیدن مجدد سیگار نماید و این حس رضایت و شادی را مجدد در وی ایجاد نماید.

نیکوتین همچنین سطح دوپامین را افزایش می دهد، یک انتقال دهنده عصبی که بخشی از سیستم پاداش مغز است و باعث ایجاد احساس لذت و پاداش می شود. ترشح دوپامین مصرف مجدد نیکوتین را در فرد تقویت می کند. استفاده مکرر از نیکوتین باعث ایجاد تغییراتی در نحوه عملکرد مغز در رابطه با خودکنترلی، استرس و یادگیری می شود. هنگامی که فرد سیگار نمی کشد، تغییرات طولانی مدت می تواند منجر به اعتیاد و علائم ترک شود.

تأثیر بر عملکرد شناختی

نیکوتین همچنین ممکن است به طور موقت تمرکز و حافظه را بهبود بخشد. با این حال، مصرف طولانی مدت آن ممکن است با کاهش توانایی شناختی و افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط باشد. بنابراین، هر گونه فواید کوتاه مدت بر عملکرد شناختی بر خطرات بلند مدت مصرف نیکوتین برتری ندارد. هنگامی که افراد مصرف نیکوتین را متوقف می کنند، ممکن است علائم ترک را تجربه کنند که بر توجه یا حافظه آنها تأثیر می گذارد. ترک مصرف شدید نیکوتین نیز ممکن است منجر به اختلال خواب شود.

عوارض جانبی نیکوتین

نیکوتین می تواند سیستم بدن را تحت تاثیر قرار دهد و عملکرد ارگان های مختلف را مختل نماید و ممکن است باعث عوارض زیر گردد:

• سرگیجه و سبکی سر
• اختلالات خواب
• تغییرات در جریان خون
• سردرد
• افزایش خطر لخته شدن خون
• افزایش فشار خون
• تغییرات در ریتم و ضربان قلب
• تنگی نفس
• زخم معده
• اسهال
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• لرزش
• درد مفاصل
• سوء هاضمه یا سوزش سر دل

عوارض جانبی آدامس نیکوتین دار نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• طعم بد در دهان
• تحریک گلو
• زخم دهان
• سکسکه
• حالت تهوع
• ناراحتی فک
• ضربان قلب تند

سایر محصولات نیکوتین نیز ممکن است باعث تند شدن ضربان قلب، عصبی بودن و سردرد شوند. اگر فردی فکر می‌کند که مسمومیت با نیکوتین را تجربه می‌کند، باید با پزشک یا اوررژانس تماس بگیرد. نیکوتین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. اگر فردی از قرص های ضد بارداری استفاده می کند، نیکوتین ممکن است خطر تشکیل لخته های خون را افزایش دهد.

مسمومیت با نیکوتین و مصرف بیش از حد

مسمومیت با نیکوتین که مصرف بیش از حد یا اوور دوز نیز نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که سطح نیکوتین در خون بیش از حد بالا برود. فقط 1 تا 2 میلی گرم نیکوتین می تواند برای ایجاد مسمومیت در کودکان خردسال کافی باشد! فقط 50 تا 60 میلی گرم نیکوتین برای ایجاد مسمومیت نیکوتین در بزرگسالان کافی است! این مقدار فقط کمی بیشتر از مقدار نیکوتین موجود در یک پاد Juul است. علائم مسمومیت با نیکوتین عبارتند از:

• گیجی
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• فشار خون بالا
• نارسایی تنفسی
• تشنج
• لرزش
• حالت تهوع
• استفراغ

نیکوتین عامل ابتلا به سرطان در سیگار نیست با این حال، نیکوتین خود هنوز هم مجموعه ای از اثرات مضر خاص خود را دارد، از جمله سردرد، تشنج، بی قراری، افزایش ضربان قلب و غیره… با این حال، مواد شیمیایی و مواد همراه نیکوتین در تنباکو و فرآورده‌های ویپ می‌توانند باعث سرطان شوند. آنها همچنین می توانند خطر ابتلا به انواع بیماری های جدی مانند سکته مغزی، بیماری قلبی و دیابت نوع 2 را افزایش دهند.

مرگ و میر با نیکوتین

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری گزارش می دهد که از اوایل سال 2020 نزدیک به 3000 مورد مسمومیت با نیکوتین مربوط به سیگارهای الکترونیکی و حداقل 68 مورد مرگ و میر بوده است. بدن کودکان و خردسالان بیش از بزرگترها در برابر دارو آسیب پذیر است. از سال 2013، چهار کودک در سراسر جهان به دلیل قرار گرفتن در معرض نیکوتین موجود در جویس سیگارهای الکترونیکی جان خود را از دست داده اند. بسیاری دیگر به شدت بیمار شده اند.

نتیجه گیری

نیکوتین یک ماده بسیار اعتیاد آور است که عمدتا در محصولات تنباکو یافت می شود و اثرات خود را بر مغز و سیستم عصبی مرکزی اعمال می کند. خواص اعتیادآور آن از توانایی آن در تحریک آزادسازی انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین ناشی می شود که باعث ایجاد احساس لذت و شادی می شود. با این حال، نیکوتین همچنین اثرات مضری بر سلامتی دارد و به بیماری‌های قلبی عروقی، اختلالات ریوی و سرطان‌های مختلف کمک می‌کند. درک تأثیر نیکوتین بر اهمیت اقدامات جامع کنترل تنباکو برای محافظت از سلامت عمومی و ارتقای رفاه تأکید می کند.

سوالات متداول

1- نیکوتین چیست؟

نیکوتین یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که عمدتاً در گیاهان تنباکو یافت می شود. همچنین در سایر گیاهان مانند گوجه فرنگی، سیب زمینی و بادمجان به مقدار کمتری وجود دارد.

2- نیکوتین چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟

نیکوتین به عنوان یک محرک عمل می کند و به سرعت وارد جریان خون می شود و در عرض چند ثانیه پس از استنشاق یا بلع به مغز می رسد. آزادسازی انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین را تحریک می کند، که می تواند احساسات لذت بخشی ایجاد کند و خلق و خو را افزایش دهد.

3- آیا نیکوتین اعتیادآور است؟

بله، نیکوتین بسیار اعتیادآور است. هنگامی که مصرف آن متوقف شود، می تواند منجر به وابستگی فیزیکی و علائم ترک شود و ترک مصرف محصولات تنباکو را برای افراد چالش برانگیز می کند.

4- خطرات سلامتی مرتبط با مصرف نیکوتین چیست؟

استفاده از نیکوتین با خطرات سلامتی متعددی از جمله افزایش ضربان قلب و فشار خون، کاهش عملکرد ریه و افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی و سرطان های مختلف، به ویژه سرطان ریه مرتبط است.

5- آیا نیکوتین مزایایی دارد؟

در حالی که نیکوتین به خودی خود اعتیادآور است و خطرات قابل توجهی برای سلامتی دارد، برخی مطالعات نشان می‌دهند که درمان‌های جایگزین نیکوتین (مانند چسب نیکوتین یا آدامس) ممکن است با کاهش علائم ترک به افراد در ترک سیگار کمک کند.

6- مردم چگونه نیکوتین مصرف می کنند؟

نیکوتین معمولاً از طریق سیگار کشیدن محصولات تنباکو مانند سیگار الکترونیکی، سیگار برگ و پیپ مصرف می شود. همچنین می‌تواند از طریق محصولات تنباکوی بدون دود مانند جویدن تنباکو، و همچنین از طریق دستگاه‌های ویپ که مایعات حاوی نیکوتین را گرم می‌کند، جذب شود.

7- آیا نیکوتین می تواند بر افراد غیر سیگاری تأثیر بگذارد؟

بله، افراد غیر سیگاری می توانند از طریق قرار گرفتن در معرض دود سیگار تحت تاثیر نیکوتین قرار گیرند. استنشاق نیکوتین و سایر مواد شیمیایی مضر موجود در دود تنباکو می تواند خطر ابتلا به مشکلات مختلف سلامتی از جمله مشکلات تنفسی و بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد.

8- آیا نیکوتین در سیگارهای الکترونیکی و ویپ یافت می شود؟

بله، سیگارهای الکترونیکی معمولاً حاوی نیکوتین در غلظت های مختلف هستند. در حالی که سیگارهای الکترونیکی اغلب به عنوان جایگزین ایمن‌تری برای محصولات تنباکوی سنتی به بازار عرضه می‌شوند، سیگارهای الکترونیکی هنوز هم خطراتی برای سلامتی دارند، از جمله اعتیاد به نیکوتین و آسیب‌های بلندمدت بالقوه برای سلامت ریه!

9- آیا نیکوتین می تواند مرگ آور باشد؟

در دوزهای بالا، نیکوتین می تواند سمی و حتی کشنده باشد. با این حال، دوزهای کشنده نسبتاً نادر هستند و معمولاً از طریق بلع تصادفی محلول های نیکوتین دار غلیظ یا سوء استفاده عمدی از محصولات حاوی نیکوتین رخ می دهند.

10- چگونه می توان اعتیاد به نیکوتین را ترک کرد؟

ترک اعتیاد به نیکوتین می تواند چالش برانگیز باشد، اما با اراده قوی و حمایت اطرافیان امکان پذیر است. استراتژی‌های ترک سیگار ممکن است شامل مشاوره، درمان‌های جایگزین نیکوتین، داروهای تجویزی، گروه‌های حمایتی و تغییر سبک زندگی باشد. برای افزایش شانس موفقیت، جستجوی کمک حرفه ای و ایجاد یک برنامه شخصی برای ترک سیگار ضروری است.